รู้หรือไม่? เก้าอี้ โต๊ะ หรือที่นอนที่เราใช้อยู่ทุกวัน อาจเป็นตัวการที่ทำให้เราปวดหลังเรื้อรังโดยไม่รู้ตัว มาทำความเข้าใจกับ “เฟอร์นิเจอร์เพื่อสุขภาพ” หรือ “Ergonomic Furniture” เฟอร์นิเจอร์ที่ถูกออกแบบตามหลักสรีรศาสตร์ เพื่อลดปัญหาสุขภาพในระยะยาวและช่วยให้การใช้ชีวิตสบายขึ้นกว่าที่เคย
Ergonomic Furniture คืออะไร?
“Ergonomic” มาจากคำว่า Ergon (งาน) และคำว่า Nomos (กฎ/ธรรมชาติ) หมายถึงการออกแบบเพื่อให้เข้ากับสรีระมนุษย์ และสามารถใช้งานได้อย่างสบายและปลอดภัยที่สุด เฟอร์นิเจอร์ที่ออกแบบตามหลัก Ergonomics จะช่วย
- รองรับสรีระได้อย่างถูกต้อง เช่น กระดูกสันหลัง, ข้อต่อ, แขน-ขา
- ทำหน้าที่ให้ปรับได้ตามร่างกายแต่ละคน
- ลดแรงกดทับและความเมื่อยล้า
- เพิ่มประสิทธิภาพการทำงาน
ทำไมเฟอร์นิเจอร์ถึงสำคัญต่อสุขภาพ?
คนส่วนใหญ่ทำงานออฟฟิศเฉลี่ย 6–10 ชั่วโมงต่อวัน และการที่นั่งอยู่กับเก้าอี้และโต๊ะ โดยไม่ใช้อุปกรณ์ที่รองรับสรีระจะเพิ่มความเสี่ยงออฟฟิศซินโดรม (Office Syndrome) มีอาการปวดหลัง–คอเรื้อรัง และหมอนรองกระดูกเสื่อมเร็วกว่าปกติ
นอกจากนี้การนั่งนาน ๆ ยังเพิ่มความเสี่ยงของโรคภายในอื่น ๆ เช่น โรคหัวใจ, เบาหวาน, มะเร็งบางชนิด รวมไปถึงการไหลเวียนของเลือดที่ไปเลี้ยงสมองลดลง ซึ่งมีความเสี่ยงต่อการเสียชีวิตเทียบเท่าการสูบบุหรี่หรือโรคอ้วน
ประเภทของเฟอร์นิเจอร์เพื่อสุขภาพ
1. เก้าอี้ทำงานเพื่อสุขภาพ (Ergonomic Chair)
เก้าอี้ทำงานเพื่อสุขภาพ เป็นเก้าอี้ทำงานหรือเก้าอี้ออฟฟิศที่สามารถปรับระดับความสูง–ต่ำของพนักพิง ที่วางแขน และที่รองเอว ให้เข้ากับสรีระผู้ใช้ได้ อีกทั้งยังมีพนักพิงศีรษะ (Headrest) ที่สามารถปรับองศาเพื่อรองรับตำแหน่งศีรษะได้อย่างพอดี สำหรับผู้ทำงานนาน ถือว่าเป็นเฟอร์นิเจอร์เพื่อสุขภาพที่นิยมมากที่สุดสำหรับวัยทำงาน
ประโยชน์:
- ลดอาการปวดเมื่อย เช่น หลัง, คอ, ไหล่
- ป้องกันออฟฟิศซินโดรม (Office Syndrome)
- ช่วยให้เลือดไหลเวียนได้ดีขึ้น ทำให้สบายตัวและมีสมาธิในการทำงานมากขึ้น
หลักการเลือก:
- ต้องมีพนักพิงที่รองรับส่วนโค้งของหลังส่วนล่าง (Lumbar Support)
- ควรเลือกวัสดุที่ระบายอากาศได้ดี เพื่อลดความอับชื้น เช่น ตาข่าย
- มีที่วางแขนเพื่อช่วยรองรับน้ำหนักของแขนและไหล่
2. โต๊ะทำงานปรับระดับ (Sit–Stand Desk)
โต๊ะทำงานปรับระดับ สามารถปรับระดับความสูงได้ง่าย มีทั้งใช้มือหมุนและแบบไฟฟ้า ช่วยให้ผู้ใช้งานสามารถสลับท่าทางในการทำงานระหว่างนั่งและยืน
ประโยชน์:
- ช่วยลดผลกระทบทางสุขภาพจากการนั่ง
- กระตุ้นการไหลเวียนเลือดและการเผาพลาญพลังงาน
- เพิ่มความตื่นตัวและสมาธิในการทำงาน
หลักการเลือก:
- โต๊ะควรมีขนาดที่ใหญ่พอจะวางอุปกรณ์สำคัญได้ทั้งหมด
- ควรมีความมั่นคงแม้จะปรับระดับจนสุด
3. อุปกรณ์เสริม (Ergonomic Accessories)
- แท่นวางจอภาพ (Monitor Arm) สามารถปรับระดับองศาของจอให้ตรงสายตา ทำให้ไม่ต้องก้มคอหรือยืดตัวเพื่อมอง เพื่อป้องกันอาการปวดคอ บ่า ไหล่ และหลังส่วนบน
- ที่วางเท้า (Footrest) สามารถปรับระดับความสูง เพื่อให้เข่าทำมุม 90 องศา ช่วยลดแรงกดที่ต้นขาและกระดูกสันหลังส่วนล่าง
- ที่รองข้อมือ (Keyboard Tray) สามารถปรับองศาการเอียงของข้อมือและแขน ช่วยให้ข้อมืออยู่ในแนวตรง ป้องกันการปวดข้อมือและลดความเสี่ยงการเป็นโรคพังผืดทับเส้นประสาทบริเวณข้อมือ
- ที่รองหลัง (Back Support) เป็นตัวเสริมสำหรับเก้าอี้ทั่วไป มีส่วนโค้งนูนเพื่อรองรับหลังส่วนล่าง ช่วยให้สามารถนั่งหลังตรงได้อย่างธรรมชาติ
- แป้นพิมพ์และเมาส์เพื่อสุขภาพ (Ergonomic Keyboard & Mouse) แป้นพิมพ์มีรูปทรงโค้งหรือแยกส่วน และเมาส์มีรูปทรงตั้งขึ้น ช่วยลดความเมื่อยล้าและการจััดวางแขนและข้อมือให้สบายเป็นธรรมชาติ
4. ที่นอนและเตียงเพื่อสุขภาพ (Ergonomic Bed & Mattress)
ที่นอนและเตียงเพื่อสุขภาพ เป็นเฟอร์นิเจอร์ที่สำคัญต่อสุขภาพโดยรวมมาก แต่หลายคนไม่ได้ให้ความสำคัญมากนัก โดยที่นอนและเตียงเพื่อสุขภาพสามารถรอบรับส่วนโค้งของกระดูกสันหลัง ไม่ว่าจะเป็นท่านอนหงายหรือนอนตะแคง และมีระดับความแน่นที่พอดีไม่แข็งหรือนุ่มจนเกินไป ช่วยให้สรีระอยู่ในแนวที่เหมาะสม
ประโยชน์:
- ลดอาการปวดหลังและข้อจากการกดทับ
- เพิ่มคุณภาพในการนอนหลับ
- ลดการสะสมของไรฝุ่น
หลักการเลือก:
- ควรเลือกวัสดุที่เหมาะสม เช่น ยางพารา ที่ยืดหยุ่นและระบายอากาศได้ดี
- ควรเลือกเตียงที่มีความสูงเหมาะกับการลุกและการนอน
เทคนิคการเลือกเฟอร์นิเจอร์ที่เหมาะสม
การเลือกเฟอร์นิเจอร์ไม่ใช่แค่เรื่องของความสวยงามหรือดีไซน์เท่านั้น แต่ยังส่งผลโดยตรงต่อสุขภาพและคุณภาพชีวิตในระยะยาว หากเลือกผิดอาจทำให้เกิดปัญหาตามมา เช่น ปวดหลังจากการนั่งทำงานนาน ๆ หรือรู้สึกเมื่อยล้าหลังตื่นนอน ดังนั้น การเลือกเฟอร์นิเจอร์จึงควรตอบโจทย์ “ปัญหาเฉพาะ” ของแต่ละคน โดยคำนึงถึงสรีระ ร่างกาย และพฤติกรรมการใช้ชีวิต
- ระบุปัญหาของตัวเองให้ชัดเจน เช่น นั่งทำงานนานแล้วปวดหลัง หรือเตียงนอนทำให้ตื่นมาปวดคอ เพื่อจะได้เลือกเฟอร์นิเจอร์ที่แก้ปัญหาได้ตรงจุด
- พิจารณาสรีระและพฤติกรรมส่วนตัว สัดส่วนร่างกาย รูปแบบการทำงาน และการนอน ล้วนเป็นปัจจัยสำคัญในการเลือก
- ทดลองใช้งานจริง นั่งหรือเอนตัวบนเก้าอี้/เตียงอย่างน้อย 10–15 นาที เพื่อดูว่ารองรับร่างกายได้ดีและรู้สึกสบายจริงหรือไม่
- คุณภาพและความทนทานของวัสดุ ที่จะไม่เสื่อมสภาพไปอย่างรวดเร็ว เนื่องจากเป็นการลงทุนระยะยาว
เคล็ดลับในการนั่งทำงานเพื่อสุขภาพ
1. ท่าทางการนั่ง
- หลังตรงชิดพนักพิง
- เท้าแตะเต็มพื้น เข่าทำมุม 90 องศาหรืออยู่ระดับเดียวกับสะโพก
- ปรับจอให้มีระยะห่างที่เหมาะสม สายตาตรงกับขอบนของจอ
- ควรวางแป้นพิมพ์และเมาส์ให้ใกล้ตัวมากที่สุด
2. การเคลื่อนไหวระหว่างวัน
- พยายามลุกขึ้นยืนหรือเดินไปมาเพื่อยืดเส้นยืดสายทุก ๆ 30-60 นาที
- ถ้ามีโต๊ะทำงานปรับระดับ (Sit–Stand Desk) ควรสลับระหว่างนั่งและยืนเป็นระยะ ๆ
3. การพักสายตา
- ใช้กฎ 20-20-20 คือ ทุก ๆ 20 นาที ให้มองไปไกล ๆ ออกไปประมาณ 20 ฟุต (6 เมตร) เป็นเวลา 20 วินาที
- กระพริบตาบ่อย ๆ ช่วยลดอาการตาแห้งได้
เฟอร์นิเจอร์เพื่อสุขภาพ สำหรับทุกช่วงวัย
เฟอร์นิเจอร์สำหรับเด็กและนักเรียน
- โต๊ะและเก้าอี้ที่สามารถปรับระดับความสูงได้ตามการเจริญเติบโตของเด็ก เพื่อให้เด็กได้นั่งท่าที่ถูกต้องขณะทำการบ้านหรืออ่านหนังสือ
- การออกแบบที่เหมาะสม เช่น พนักพิงที่รองรับหลัง
- วัสดุที่แข็งแรงทนทานและปลอดภัย ปลอดสารเคมี
เฟอร์นิเจอร์สำหรับผู้สูงอายุ
- ควรมีความสะดวกสบายในการใช้งาน เช่น เก้าอี้ที่มีที่พักแขนเพื่อช่วยในการลุกนั่ง
- เน้นการป้องกันอุบัติเหตุ ความเสี่ยงในการล้ม เช่น เตียงนอนที่มีราวกั้น
- ความสบายและการรองรับสรีระที่สามารถช่วยลดแรงกดทับได้ เช่น เก้าอี้ปรับเอนนอน
เฟอร์นิเจอร์เพื่อสุขภาพ หรือ Ergonomic Furniture ไม่ใช่แค่เรื่องดีไซน์หรือความสวยงาม แต่เป็นการลงทุนเพื่อสุขภาพและคุณภาพชีวิตในระยะยาว การเลือกใช้อุปกรณ์ที่รองรับสรีระอย่างถูกต้อง ไม่ว่าจะเป็นเก้าอี้ โต๊ะทำงาน อุปกรณ์เสริม รวมไปถึงที่นอนและเตียง จะช่วยลดอาการปวดหลัง คอ บ่า ไหล่ ป้องกันออฟฟิศซินโดรม (Office Syndrome) และโรคอื่น ๆ อีกมากมาย นอกจากนี้ยังช่วยเพิ่มสมาธิในการทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพอีกด้วย
สุดท้ายการดูแลสุขภาพเริ่มต้นได้ง่าย ๆ จากสิ่งใกล้ตัว อย่ารอให้ปวดเมื่อยก่อนแล้วแก้ไข การป้องการไว้ก่อนคือสิ่งที่ดีที่สุด
